De maakbare hond

Dierenwelzijn versus schoonheidsideaal

Als fotograaf en webdesigner ben ik 2 dagen op de Winner Dogshow Te Amsterdam geweest. Ik was bezig met een website voor hondenvoer -en gedragsdeskundige Sanne Jasperse en wilde meer weten van de 'hondenwereld' en dacht misschien kan ik wel contact maken met hondenvoerfabrikanten in verband met product-fotografie. Dit doel heb ik laten varen toen mij duidelijk werd wat er voor mijn ogen afspeelde; horror in de showring. Honden die zenuwachtig worden gefohnt en gepoederd, om vervolgens in de ring te worden geshowd, rondjes rennen, stil staan, weer een rondje, stil staan. Niet zitten want dat oogt niet. Ik zag jachthonden, veedrijvers en wakers ver weg van hun natuur beoordeeld worden op hoe hun vacht op dat moment gekamd was. Ik wist niet eens dat dat er toe deed bij een hond, ik zie ze liever anders maar dat is een kwestie van smaak natuurlijk.... Ach ergens kan ik me het ook wel voorstellen dat het fijn is als een jury zegt dat je een mooie hond hebt, hetzelfde geldt voor je kinderen, je voelt je extra trots want jij hebt bijgedragen aan het perfecte plaatje. dat streven wij allemaal na in ons leven in elk vakgebied. Dus om nou dat show gebeuren af te gaan afkraken (dat is namelijk erg makkelijk om te doen en dat gebeurt ook erg veel) vind ik niet zinnig en ook niet logisch.

Het probleem zit hem dan ook niet in die shows wat mij betreft, het probleem zit hem in het feit dat raszuivere honden zwakker en zwakker worden door het fokken op uiterlijke kenmerken en dat is nou precies waar zo een show over gaat: uiterlijk. Mijn vragen zijn dan ook:

• Heiligt het doel (het ras) de middelen (de show) of is het middel het doel geworden?

En uitgaande van het eerste:

• In hoeverre draagt het middel (de show) bij aan een beter ras?

In deze twee vragen zitten een hoop andere vragen verborgen en om een helder beeld te krijgen moet je verder onderzoek doen en dieper graven dan dat ik, tijdens het opstellen van de bovenstaande vragen, gedacht had.

Bijvoorbeeld: hoe kan het zijn dat rasverenigingen, zonder uitzondering, de volgende doelen als kerndoelen hebben omschreven: rasverbetering, rasbehoud en raszuiverheid, terwijl bijna alle rassen met complexe gezondheidsproblemen kampen. Sommige rassen worden zelfs 'met uitsterven bedreigt' als er niets gebeurd. 

Maar ook: wat is de rol van de show, de Raad van Beheer, de juryleden, de fokkers en jawel de pupkopers.

Ik ben op de Winner foto’s gaan maken van rashonden en op dag 2 ben ik gaan praten met de Raad van Beheer en verschillende rasverenigingen. 's Avonds achter de computer nogmaals alle documentaires gekeken die op het world wide web te vinden zijn inclusief oude filmpjes van shows uit 1920.
Ik dacht dat er na de bekende documentaire van de BBC uit 2008 'Pedigree dogs exposed' veel verandert zou zijn maar dat bleek wel erg naïef gedacht.

Goed beginnen bij het begin wat is nou een rashond:

Een rashond is een hond die is ingeschreven in het stamboek van een erkend hondenras. Een rashond moet in uiterlijk en gedrag voldoen aan de omschrijving van dat ras in een rasstandaard. Een rashond wordt geacht zijn eigenschappen zuiver te vererven, dat wil zeggen dat twee honden van hetzelfde ras jongen voortbrengen die weer alle gewenste eigenschappen hebben.

Nu heb je een pup met stamboom, om te zien hoeveel raskenmerken jouw hond heeft kan je hem meenemen naar een hondenshow, je hebt kleine shows (CM) en hele grote shows zoals de Winner (KCM), daar wordt de hond gekeurd door een keurmeester aangesteld door de FCI.

Sinds het begin van de georganiseerde kynologie, eind 1900, worden rassen systematisch beschreven in standaarden en door nationale kennelclubs van een erkenning voorzien. Uiteindelijk volgt dan erkenning door de FCI. De FCI is op haar beurt de overkoepelende organisatie waarbij bijna alle kennelclubs ter wereld bij zijn aangesloten.

De keurmeesters geven punten voor in hoeverre de specifieke raskenmerken aanwezig zijn bij de hond, deze raskenmerken zijn vastgesteld en vastgelegd door de nationale rasvereniging van de hond in kwestie, omdat de meeste shows schoonheidsshows zijn zoals de Winner wordt er alleen maar gekeken naar exterieure kenmerken en niet naar het gedrag. Je kan ook niet verwachten dat een keurmeester in een paar minuten kan zien of de hond gezond of ziek is en of hij/zij het gedrag vertoont dat in de rasomschrijving staat.

Maar nu de vraag: draagt de hondenshow bij aan het behoud en verbeteren van het ras?

Omdat er zoveel nadruk ligt op de exterieure raskenmerken, zijn fokkers daarop gaan fokken, dat levert punten op en dus geld. Hierdoor zijn ze gaan fokken met een selecte groep zonder te kijken naar de gezondheid van de hond of naar de DNA profielen, nergens staat dat je niet mag fokken met 2 honden uit dezelfde bloedlijn.
Rond 1900 wisten ze dat inteelt geen sterke dieren zou opleveren maar hoe dat precies zat wisten ze niet en het doel van de honden was toen anders, de nadruk lag op jacht of op veedrijven. Zwakke dieren vielen snel af omdat ze niet naar behoren konden functioneren (uitzonderingen daargelaten, er waren toen al rashonden die puur als huisdier werden gehouden. Het bekendste voorbeeld is de Calivier King Charles). Er werd simpel gezegd niet gefokt met dieren die niet voldeden in 'het werk'. De raskenmerken zeiden iets over hun functie, zo werd er geredeneerd en zo wordt er ondanks 1000 onderzoeken nog steeds geredeneerd. Nicht en neef mogen zonder problemen met elkaar gekruist worden.
De Winner was mijn 2de show, beide keren heb ik honden gezien die slecht liepen, door hun poten heen zakten, timide en angstig waren, extreme raskenmerken hadden, zo erg dat ik de BBC documentaire heb terug zitten kijken om te zien wat daarover ook alweer werd gezegd. Dit los van de honden die in te kleine benches zaten, niet konden liggen en tranende ogen hadden van de haarlak. Volgens de Raad van Beheer is dit een kleine groep, maar het lijkt eerder de regel dan de uitzondering. Waar zijn de dierenartsen die de honden en het welzijn controleren? Ik heb ze niet gezien.

Gek vind ik ook dat de zuivere rashonden vol zitten met erfelijke afwijkingen, zoals HD, ED, kanker, hartfalen, epilepsie, enz. Dit ondanks de screening. Nergens wordt bijgehouden wat de zonen en dochters onder de leden hebben. Ouders zijn gescreend dus gezond en met mooie punten van de shows: top dieren. Hoe kan het zo zijn dat er geen verbetering optreed in de hoeveelheid erfelijke afwijkingen? Waarom krijgen rasverenigingen geen groenlicht als ze er structureel iets aan willen doen zoals outcross (nieuw bloed in het ras fokken)? De algemene vereniging voor de liefhebbers van saarlooswolfshonden heeft een plan ingediend en tot op heden geen antwoord gekregen van de Raad van Beheer terwijl dit ras dat sinds 1974 erkend is nu alweer dreigt uit te sterven en tobt met behoorlijk wat erfelijke problemen.

Al rondlopend en bijkomend van wat ik zag realiseerde ik me dat op deze manier omgaan met onze dieren hoort bij de maatschappij en cultuur waarin we leven; de maakbare samenleving de maakbare mens met onze maakbare kinderen en huisdieren, triest werd ik ervan en ik besloot meteen dat onze volgende pup een kruising gaat zijn in plaats van een rashond.

Tijdens een gesprek met de Raad van Beheer vroeg ik ze wat wijzer zou zijn: een pup van de achterburen of een rashond? 'Een rashond natuurlijk' was het antwoord; 'want daar is meer over bekend (karakter, gezondheid, prestaties, ed) en dat betekent minder gezondheidrisico's'. Nou...

 Een pup zonder stamboom gekocht bij je achterburen brengt naar mijn mening niet perse meer risico's met zich mee dan een pup met stamboom gekocht bij een aangesloten fokker: een dier brengt altijd risico's met zich mee, het verschil is dat de fokker de risico's kent en je achterburen niet. Dat er tal van fokkers zijn die de pupkopers niet wijzen op de specifieke risico's van het ras is nog veel kwalijker. Er moet wat gaan veranderen want zo lopen we onszelf voor de gek te houden en de hond lijdt.

In mijn ogen dragen shows alles behalve bij aan het instandhouden en verbeteren van het ras. Een oplossing zou zijn de dieren anders te beoordelen, in plaats van de extremen te beoordelen veel meer te kijken naar de hond in zijn algemeenheid, want wat ze ook zeggen bij de rasverenigingen: er is een verband tussen de extreme raskenmerken en al die erfelijke aandoeningen. De rashond ten onder aan zijn eigen zo maakbare uiterlijk.

 

Omdat ik vind dat er echt iets moet veranderen en bloggen daar maar weinig aan doet, ben ik samen met een paar mensen aan het kijken of het niet mogelijk is een hondenevenement op te zetten waar we op een andere manier de hond gaan beoordelen, dat dierenartsen, keurmeesters en gedragsdeskundigen serieus de hond onder loep gaan nemen. Een evenement met geen grote sponsoren, maar met mensen en bedrijven die net als ik snakken naar verandering.... Een idee.... Iemand die mee wil doen?

Als noot zou ik willen toevoegen dat een pup kopen bij broodfokkers echt waardeloos is, hiermee spek je de kas van mensen die dierenwelzijn bewust aan hun laars lappen en ik wil niet op mijn geweten hebben dat er mensen gaan roepen dat ik dat zou toejuichen, er is een groot verschil tussen broodfokkers en mensen met een nestje.

Bronnen: 

website Raad van Beheer
Marianne Eggink van de avls

Faculteit van dierengeneeskunde Utrecht
St. Sophia
dierenarts kliniek Voorschotenlaan
Pedigree dogs exposed BBC documentaire 2008